دانستنی های مهم در مورد عصب کشی دندان

عصب کشی دندان به عمل درمان ریشه دندان و خارج کردن ریشه آن اطلاق می شود و یک روش پایه ای برای انجام سایر درمان های دندانپزشکی مانند پر کردن دندان و…است. در این مطلب به موضوع عصب کشی دندان و نحوه انجام، اقدامات لازم، هزینه و…در مورد آن می ÷پردازیم. با ما همراه باشید.

مقدمه ای بر درمان عصب کشی دندان

در صورتی که به درد های خفیف دندان توجه نشده و پوسیدگی در مراحل ابتدایی درمان نگردد، این پوسیدگی گسترش یافته، از مینای دندان عبور کرده و پس از عبور از عاج به فضای پالپ وارد شده و با التهاب پالپ باعث درگیر شدن عصب دندان می‌شود. در این زمان درد دندان ها به اوج خود میرسد و حتی ممکن است در اثر درد شدید شبانه بیمار از خواب بیدار شود. در این زمان دندان ها دیگر با برداشتن پوسیدگی و پر کردن حفره درمان نمی شوند و نیازمند عصب کشی می باشند.

عصب کشی (Endodontic therapy) یا درمان ریشه (root canal therapy) اعمالی است که طی آن مواد عفونی و عصب موجود در مغز دندان برداشته می شود تا دندان از آسیب میکروب ها در آینده در امان باشد. در این درمان ابتدا عصب تاجی، خارج شود که اصطلاحا به آن عصب کشی اولیه یا پالپوتومی می‌گویند. سپس وارد ریشه دندان شده و عصب آن را خارج نموده و ریشه خالی شده از عصب را توسط مواد خاصی به نام گوتاپرکا پر می کنند.

امروزه با بکار گیری از مواد و تکنیک های جدید و درمان همراه با بی حسی، پروسه درمان تقریبا بدون درد انجام می شود بنابراین بیماران نباید به خود ترس راه دهند و درمان را به تاخیر اندازند.

 بررسی کامل مراحل انجام عصب کشی دندان

عصب کشی معمولا توسط یک متخصص درمان ریشه دندان یا یک دندانپزشک عمومی انجام می شود. درمان عصب کشی دندان معمولاً نیازمند یک یا دو جلسه ملاقات با دندان پزشک است، در جلسه اول و پس از معاینه می توانید از تعرفه خدمات دندانپزشکی در مورد دندان خود از پزشک سوال بپرسید ، اما گاهی اوقات به یک جلسه درمانی اضافی به دلیل دشوار بودن درمان برخی دندان ها نیاز می باشد.  مراحل انجام عصب کشی بدون درد دندان بدین صورت است که:

مرحله اول برای انجام عصب کشی دندان

در ابتدا، برای معاینه و بررسی وضعیت و میزان آسیب دندان عکس رادیولوژی از آن تهیه می شود. علاوه بر این برای درمان از داروی بی حسی موضعی برای کنترل درد استفاده می شود که ممکن است این درد در صورت ایجاد آبسه و عفونت دندان بسیار شدید باشد. سپس از یک صفحه پلاستیکی شکل در دهان بیمار برای تمیز نگه داشتن آن و حفاظت و خالی کردن آن از بزاق استفاده می شود. به این ترتیب پوسیدگی های دندان برداشته شده و عاج دندان برای دسترسی به ساقه پالپ باز می شود. در ادامه از یک ابزار کوچک دندانپزشکی برای خارج کردن عصب عفونی شده استفاده خواهد شد.

روند مرحله دوم عصب کشی دندان

در این مرحله عصب کشی دندان پس از برداشتن پالپ آسیب دیده، ساقه پالپ و کانال های ریشه خالی شده و تمیز می شود. هنگام انجام این کار کانال های ریشه ممکن است تغییر شکل داده و بزرگ شوند تا به این ترتیب دسترسی بهتری به آن برای پرکردن دندان وجود داشته باشد. قبل از پر کردن دائم کانال های ریشه، لازم است که این کانال ها از تمام عفونت پاک شده و خشک شوند. در این زمان داروهای لازم گاهی اوقات در ساقه پالپ و کانال ریشه قرار می گیرد تا به این ترتیب محل ترمیم از هر گونه عفونت احتمالی پاک شود.

دندان بیمار ممکن است برای خارج شدن مایع و ترشحات احتمالی از آن برای چند روز باز باقی بماند. اگر عفونت در لایه های داخلی دندان مانند عفونت ریشه دندان پخش شده باشد، ممکن است نیاز به تجویز آنتی بیوتیک برای بیمار وجود داشته باشد. اگر مراحل عصب کشی دندان نیازمند چند جلسه ملاقات با دندانپزشک باشد، یک پرکردگی موقت روی عاج دندان برای حفاظت از دندان و دور نگه داشتن آن از مواد غذایی و تماس با بزاق قرار می گیرد. در هر حال از جویدن یا گاز گرفتن با استفاده از دندان مورد نظر تا زمانی که دندان درمان شده و ترمیم شود، خودداری نمایید. گاهی نیاز به درمان ریشه دندان نیز وجود دارد.

مرحله سوم از عصب کشی دندان

پس از تمیز کردن و خشک کردن محل، زمان پر کردن بخش داخلی دندان فرا می رسد که همان ساقه خالی پالپ و کانال های ریشه است. در این مرحله ممکن است نیاز به تزریق مواد بی حسی وجود داشته باشد. اگر برای شما از یک پرکردگی موقت استفاده شده باشد، این پر کردگی برداشته می شود تا به این ترتیب بتوان به ناحیه داخل دندان دسترسی پیدا کرد. در این مرحله از مواد مخصوص دندانپزشکی برای پرکردن دندان استفاده می شود تا به این ترتیب بتوان از حفاظت کانال های ریشه در برابر بزاق و نفوذ مواد خارجی اطمینان حاصل کرد.

مرحله آخر عصب کشی:

مرحله نهایی عصب کشی دندان مربوط به ترمیم دندان است. به خاطر اینکه دندان معمولاً در این حالت بطور وسیع پر می شود یا به خاطر پوسیدگی های گسترده ضعیف می گردد، نیاز به حفاظت از آن در برابر آسیب های آتی و نیز کمک به بازگشت دندان به عملکرد طبیعی آن وجود دارد. انجام این کار معمولاً با استفاده از روکش دندان انجام می شود که می تواند یک ظاهر واقعی شبیه دندان مصنوعی به دندان بدهد.

روکش دندان از جنس طلا، پرسلاین یا ترکیبی از پرسلاین و فلز ساخته می شود. روکش ساخته شده از پرسلاین یا ترکیب پرسلاین و فلز می تواند سایه زده شود تا به این ترتیب رنگ آن با رنگ سایر دندان ها مطابقت و هماهنگی داشته باشد. گاهی اوقات، یک پست فلزی باید در ابتدا در دندان برای حمایت از ساختار آن و نگه داشتن روکش قرار گیرد.

چرا دندانی که عصب کشی شده باز هم درد دارد!؟

در مرحله ابتدائی درمان ریشه به علت قطع نمودن و خارج کردن عروق و اعصاب از کانال ریشه، یک زخم و التهابی در اطراف ریشه دندان در استخوان ایجاد می شود و مانند هر جای دیگری از بدن که اگر عضوی قطع و مجروح شود، محل آن تا مدتی دردناک و ملتهب خواهد بود، در مورد دردهای بعد از درمان ریشه هم علت درد، زخم و التهاب ناحیه قطع عصب در استخوان اطراف ریشه دندان (و نه در کانال ریشه تمیز شده و پرشده) می باشد. بنابراین وجود دردهای احتمالی بعد از درمان موجب نگرانی شما نشود. حالت درد بر اساس شدت التهاب، عفونت قبلی کانالها، تعداد کانالها و غیره در افراد مختلف فرق می کند.

درمان ریشه دندانها در بیش از 90 % موارد با موفقیت همراه است و عدم موفقیت آن گاه با انجام عصب کشی مجدد و قطع ریشه قابل نگهداری است.

دندان عصب کشی شده بعلت نداشتن عصب به پوسیدگی ، سرما و گرما حساس نبوده و در صور ت بهداشت ضعیف به راحتی پوسیده می گردد و بعلت خارج کردن عصب و محتویات پالپ دندان مرده همانند یک دندان زنده و محکم نبوده و باید از خوردن غذاهای سفت و شکننده اجتناب کرد. چنانچه پر کردگی های تاج بسیار وسیع باشد جهت جلوگیری از شکستگی و عود پوسیدگی دندان باید روکش شود.

علت وجود درد بعد از درمان عصب کشی

درد بعد از درمان عصب کشی اتفاق نمی افتد مگر اینکه ما یکی از خطاهای زیر را مرتکب شده باشیم و شدت و مدت آن بستگی به میزان خطا دارد:

• عدم شستشوی کافی و متعدد و push کردن دبری به فضای پری اپیکال
• فرستادن تحت فشار هیپوکلریت به پری اپیکال بواسطه لاک شدن نیدل و دندانهای با آپکس باز
• over filling عدم انجام و under filling
• عدم استفاده از ماده مناسب برای پانسمان بین جلسات و لیکیج بزاق به کانالها
• عدم ایزولاسیون مناسب بدون استفاده از رابردم در حین کار و ورود بزاق به دندان
• استفاده از گیتس و پیزو برای گشاد کردن قسمت کرونال کانال دندان و ایجاد حرارت زیاد در کانال و آسیب به pdl
• عدم دبریدمان کافی بخصوص در حضور کانالهای فرعی متعدد و عریض
• بلند بودن پانسمان از نظر اکلوژنی(البته بعضی از مواد بعد از ست شدن افزایش حجم و متعاقبش بلند بودن اکلوژنی راا نشان می دهند)

دانستنی های مهم در مورد عصب کشی دندان

نتایج حاصل از عصب کشی دندان

عصب کشی دندان با نسبت بسیار بالا موفقیت آمیز می باشد و نسبت موفقیت آن بیش از 95 درصد موارد درمان است. بسیاری از دندان های درمان شده با این روش می توانند برای تمام عمر فرد قابل استفاده باشند. علاوه بر این، به خاطر اینکه مرحله نهایی عصب کشی دندان مستلزم استفاده از ساختارهای ترمیمی همچون روکش یا پر کردن دندان است، برای سایر افراد این موضوع که شما دندان های خود را عصب کشی کرده اید، واضح و مشخص نخواهد بود.

هزینه عصب کشی دندان چقدر است؟

قیمت عصب کشی دندان با توجه به شدت مشکل ایجاد شده و وضعیت دندان آسیب دیده متفاوت می باشد. به هر حال بسیاری از موسسات بیمه حداقل بخشی از هزینه های درمان ریشه دندان را تحت پوشش خود قرار می دهند. همچنین هزینه عصب کشی دندان به تعداد کانال های دندان بطور مثال سه کاناله بودن دندان و موقعیت دندان، دندان جلو و یا دندان عقل بستگی دارد.

عصب‌کُشی یا عصب‌کِشی؟ کدام لفظ صحیح است؟

جواب صحیح این است که هر دوی این اصطلاحات اشتباه است و این کلماتی هستند که از سال‌ها پیش در ایران رایج بوده‌اند.

کلمه درست، درمان کانال ریشه است.

به این معنا که فضای داخل دندان یک فضای خالی است که دور آن یک لایه عاج و روی آن یک لایه مینا قرار دارد و داخل فضا هم از بافت همبندی تشکیل شده است. ‌به این معنا که در فضای بافت داخل، رگ، سلول و عصب وجود دارد و این بافت فقط عصب نیست بلکه مجموعه‌ای از سلول‌هاست. زمانی که پوسیدگی‌ها از یک حد خاصی بیشتر شوند، باکتری‌ها باعث ازبین رفتن عاج می‌شوند و این فضا با باکتری‌ها تماس پیدا می‌کند و دچار التهاب می‌شود. زمانی که دندان دچار التهاب شود به سرما و گرما حساسیت بیشتری پیدا می‌کند و هرچه بیشتر بماند، بافت ازبین می‌رود و این دقیقا مسئله‌ای است که نمی‌خواهیم اتفاق بیفتد و بافت مرده درون فضا قرار می‌گیرد و بعد از آن مراحلی طی می‌شود که در انتها استخوان تحلیل می‌رود و به یک دندان عفونی تبدیل می‌شود.

مراقبت های بعد از عصب کشی دندان

بعد از درمان ریشه و قبل از اینکه دندان را پر کنید ، به این علت که دندان ها در عرض شکستن هستند نباید با آن غذا بجوید و روی آن فشار بیاورید. در این زمان لازم است بهداشت دهان را به خوبی رعایت کنید و هرگز مسواک زدن،  نخ دندان کشیدن و چکاپ های منظم را فراموش نکنید.

برای چند روز اول پس از درمان (میانگین 10 روز) دندان درمان شده امکان دارد دردهای کم یا زیادی داشته باشد به طوری که این دردها در روزهای اولیه (2 تا 3 روز اول) بیشتر بوده و به صورت دردهای خود به خود و ضرباندار و حساسیت دندان به لمس و فشار، خود را نشان می دهد و پس از این مدت، دردهای خود به خود به تدریج کمتر شده و فقط به هنگام ضربه (غذا خوردن یا برخورد دندان به دندان فک مقابل) درد می گیرد و در نهایت دردها کاملاً از بین می رود. در مواردی به علت وجود التهاب شدید و یا عفونتهای قبل از درمان، این دردها می توانند حاد تر و شدیدتر بوده و گاه همراه تورم باشد که جای نگرانی نداشته، واکنش طبیعی بدن به تحریک و درمان انجام شده می باشد که با کمک داروها و گذشت زمان، این حالت حاد از بین می رود. بنابراین لازم است داروهای تجویز شده را مطابق دستورالعمل مصرف کنید.

عمر دندان های عصب کشی شده

در بسیاری از موارد عمر دندان های درمان ریشه شده با  طول عمر  دندان های طبیعی برابر است. در موارد نادری بعد از درمان اولیه ریشه، بیمار درد دارد و علائم بیماری از بین نمی رود و باید بر روی دندان جراحی قطع انتهای ریشه یا درمان مجدد صورت گیرد.

ابزارهای عصب کشی و درمان ریشه دندان

در سال های اخیر متخصصان و محققان تلاش فراوانی برای درمان ریشه انجام داده اند که این درمان ها سریع ، کنترل شده و با دقت فراوان و بدون درد صورت گیرد و برای رسیدن به این اهداف وسایل جدیدی ارائه شده است که در ادامه بخشی از آنها را معرفی می کنیم:

 لوپ ها و میکروسکوپ

وسایل بزرگنمایی مانند لوپ ها و میکروسکوپ سبب افزایش کیفیت و بهبود درمان گشته و بسیاری از درمان های غیر ممکن را ممکن ساخته است. بسیاری از دندانپزشکان در جراحی های دشوار دندان از میکروسکوپ دندان پزشکی استفاده می کنند.

دستگاه های الکترونیک

امروزه نیاز به استفاده از رادیوگرافی های مکرر وجود ندارد زیرا دستگاه های الکترونیک جدید می توانند با دقت بالای 95 درصد طول کانال ها را به راحتی نشان دهند.

موتورهای هوشمند

استفاده از موتورهای هوشمند در درمان ریشه بدون درد موثر است و درمان را بدون صدا و در کمال آرامش امکان پذیر می سازد و با تنظیم سرعت و قدرت مناسب دقت کار را به حداکثر و میزان خطاها را به حداقل می رساند.

علت انجام مجدد عصب کشی دندان

برای درمان ریشه لازم است که کانال های ریشه به خوبی تمیز شده باشد و طول ریشه تا انتها با مواد مخصوص پر شده باشد، طول ریشه در رادیوگرافی قابل مشاهده است. اگر این موارد به خوبی انجام نشود و کانال های ریشه به علت مسدود و کج بودن کانال، شکست وسیله در کانال، یا اشکال در کار دندانپزشک قبلی تا انتها تمیز و پرنشده باشد، در قسمت کار نشده کانال میکروب ها امکان رشد می یابند و عفونت و ضایعه استخوانی ایجاد می شود که بیمار را با درد و  آبسه دندانی روبرو می کند که در این شرایط بیمار باید مجددا تحت درمان ریشه قرار بگیرد تا قسمت های کارنشده، کانال کاملا درمان شود.

میزان موفقیت درمان عصب کشی دندان

برای درمان ریشه قبلی؛ تلاش فراوانی باید صورت بگیرد و در برخی موارد بعد از درمان مجدد، مشکلات قبلی آشکار می گردد. میزان موفقیت درمان مجدد ریشه 60 تا 80 درصد است اما اگر مشکلات دندان با درمان مجدد نیز برطرف نشود ، باید جراحی قطع انتهای ریشه صورت گیرد.